Układ immunologiczny, inaczej odpornościowy, jest odpowiedzialny za ochronę organizmu przed rozwojem infekcji wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych oraz pasożytniczych. Specyficznym rodzajem schorzeń są choroby autoimmunologiczne, nazywane również chorobami z autoagresji. W ich przebiegu organizm wytwarza przeciwciała, które skierowane są przeciwko własnym, zdrowym tkankom.
Choroby z autoagresji – na czym polegają i jakie są ich przyczyny?
Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy po wniknięciu do organizmu czynnika chorobotwórczego, np. bakterii, zaczyna wytwarzać przeciwciała i odczyn zapalny będący reakcją obronną organizmu. Przeciwciała są bardzo ważnymi elementami układu immunologicznego, gdyż odpowiadają za identyfikowanie i zwalczanie patogenów, które pojawiły się w organizmie. Zdarzają się jednak przypadki, że układ odpornościowy funkcjonuje nieprawidłowo i z niejasnych przyczyn powstają choroby nazwane autoimmunologicznymi. Polegają one na tym, że organizm zaczyna produkować przeciwciała, które atakują własne tkanki, co skutkuje ich stanem zapalnym i uszkodzeniem. W diagnostyce chorób autoimmunologicznych wykonuje się m.in. badanie OB, czyli tzw. Odczyn Biernackiego. Podwyższone wartości OB mogą wskazywać na obecność choroby autoimmunologicznej lub innego schorzenia, np. choroby zakaźnej, nowotworu lub zawału mięśnia sercowego. Do najczęstszych chorób z autoagresji zalicza się: cukrzycę, chorobę Gravesa Basedowa, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, zapalenie tarczycy oraz układowy toczeń rumieniowy.
Czynniki ryzyka powstawania chorób autoimmunologicznych
Dokładana przyczyna rozwoju chorób autoimmunologicznych nie jest znana, jednak są pewne czynniki określane jako sprzyjające powstawaniu tej grupy schorzeń. Pierwszym rodzajem czynników są uwarunkowania genetyczne – jeżeli w rodzinie pojawiały się przypadki chorób z autoagresji, np. cukrzycy insulinozależnej istnieje większe ryzyko, że choroba wystąpi ponownie u innego członka rodziny. W przypadkach niektórych chorób obserwuje się związek pomiędzy płcią a częstością zachorowań, np. na rumieniowy toczeń układowy częściej zapadają kobiety, natomiast większą zachorowalność na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa stwierdza się u mężczyzn. Innym czynnikiem ryzyka chorób autoimmunologicznych są niedobory odporności. Funkcjonowanie układu immunologicznego może zostać osłabione wskutek niewłaściwego sposobu odżywiania, niedoborów witamin (zwłaszcza o działaniu antyoksydacyjnym, czyli A, E, C), palenia tytoniu oraz nadużywania alkoholu. Obniżona odporność pojawia się również u osób narażonych na częste sytuacje stresowe związane np. z wykonywaną pracą czy sytuacją życiową. Symptomami, które mogą wskazywać na chorobę z autoagresji i wiążą się z koniecznością wykonania badań diagnostycznych (m.in. badanie OB), są: bóle mięśni i stawów, uczucie ciągłego zmęczenia, częste zawroty głowy oraz problemy z koncentracją i z zapamiętywaniem (może być to związane ze zmiany w poziomie cukry we krwi), wzrost podatności na infekcje (np. częstsze zachorowania na grypę czy przeziębienia) oraz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (np. bóle brzucha, wzdęcia, biegunki).
