Zapalenie zatok i przeziębienie to choroby powszechnie występujące zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Chociaż wiele osób traktuje je jako osobne dolegliwości, w rzeczywistości są ze sobą ściśle powiązane. Czym tak naprawdę jest zapalenie zatok? Czy może współwystępować podczas przeziębienia?
Przeziębienie a zapalenie zatok
Przeziębienie to w rzeczywistości potoczne określenie dla ostrego wirusowego zapalenia zatok przynosowych. W jego przebiegu pojawiają się lekkie objawy, np. katar, ból gardła, zmęczenie, kaszel. Zwykle nie towarzyszy im gorączka, a wszystkie dolegliwości ustępują w ciągu maksymalnie 10. dni.
Zapalenie zatok to również choroba o podłożu wirusowym, ale do jego rozpoznania konieczne jest wystąpienie co najmniej 2. objawów:
- katar lub blokada nosa,
- ból twarzy lub zaburzenia węchu.
Dodatkowo często towarzyszą im także inne symptomy, takie jak gorączka, złe samopoczucie czy nieprzyjemny zapach z ust. Dolegliwości mogą utrzymywać się od kilku dni do nawet 12. tygodni[1].
W przebiegu zapalenia zatok największym problemem jest nadprodukcja gęstej wydzieliny, która oblepia nabłonek dróg oddechowych i zaburza ich działanie. Odpowiada ona za większość objawów pojawiających się w trakcie choroby. Jej usuwanie jest utrudnione, ponieważ upośledza także pracę rzęsek, które w normalnych warunkach oczyszczają zatoki ze śluzu, transportując go na zewnątrz.
Zwykłe przeziębienie może przerodzić się w poważniejsze zapalenie zatok. Błona śluzowa dróg oddechowych jest ze sobą połączona, dlatego istnieje ryzyko, że drobnoustroje przeniosą się w jej inne rejony. Co gorsza, zaleganie gęstego śluzu sprzyja rozwojowi nadkażenia bakteryjnego, które może dodatkowo wydłużyć i zaostrzyć chorobę.
Leczenie zapalenia zatok
W leczeniu zapalenia zatok najważniejsze jest ich oczyszczenie z zalegającej wydzieliny, co pozwala złagodzić uciążliwe objawy zapalenia zatok. W tym celu stosuje się ziołowe leki o działaniu sekretolitycznym, które zawierają np. olejki eteryczne:
- eukaliptusowy,
- mirtowy,
- pomarańczowy,
- cytrynowy.
Nasilają one produkcję wodnistego płynu, który rozrzedza śluz i ułatwia jego usunięcie. Dodatkowo wzmacniają ruchy rzęsek na nabłonku dróg oddechowych, więc pobudzają mechanizmy oczyszczania zatok. Oprócz tego wspomniane olejki wykazują właściwości przeciwzapalne i odkażające, dzięki czemu mogą skrócić czas trwania choroby[2].
Rozrzedzanie i usuwanie wydzieliny pomaga uniknąć rozwoju nadkażenia bakteryjnego, a tym samym konieczności stosowania antybiotyku. Dlatego szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia jest kluczowe w łagodzeniu objawów zapalenia zatok. Działanie wspomnianych kapsułek na bazie olejków eterycznych możemy uzupełnić za pomocą:
- preparatów stymulujących odporność – np. witaminy C czy cynku,
- środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych – najczęściej zawierają paracetamol lub ibuprofen. Mogą być stosowane do łagodzenia np. gorączki czy bólu głowy lub twarzy,
- aerozoli do nosa – bazują na ksylo- lub oksymetazolinę, które obkurczają naczynia krwionośne w śluzówce nosa. Dzięki temu doraźnie zmniejszają obrzęk i ułatwiają oddychanie, jednak nie powinno się ich stosować dłużej niż 7 dni, ponieważ nadmiernie wysuszają błonę śluzową nosa[3].
Nie warto lekceważyć przeziębienia, a tym bardziej zapalenia zatok. Nieleczone mogą prowadzić do rozwoju poważniejszych dolegliwości, przy których konieczna będzie konsultacja z lekarzem.
[1] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.
[2] Nurzyńska-Wierdak, R. (2015). Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 25(1): 1-19.
[3] Arcimowicz, M. (2021). Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce. Otolaryngologia Polska, 75(4): 40-50.
