Zapalenie zatok to często występujące schorzenie, które rozwija się zazwyczaj jako następstwo zakażenia wirusowego. W jego trakcie pojawia się obrzęk błony śluzowej, który blokuje ujścia zatok, dochodzi też do uszkodzenia ich nabłonka i porażenia ruchów obecnych na nim rzęsek. Wszystko to sprawia, że w zatokach odkłada się wydzielina, która odpowiada za większość objawów choroby. Czy alergia może wywołać podobny efekt? W jaki sposób łagodzić objawy zapalenia zatok?
Alergia jako jedna z przyczyn zapalenia zatok
Co ciekawe, stan zapalny błony śluzowej dróg oddechowych wywołują także alergeny wziewne, np. pyłki drzew i traw, roztocza kurzu domowego czy pleśń. Kontakt z nimi również powoduje obrzęk śluzówki i nadprodukcję wydzieliny, czyli tzw. alergiczny nieżyt nosa. Niestety, nadwrażliwość na alergeny sprawia, że taka reakcja pojawia się przy każdym kontakcie z nimi, czyli np. przez cały sezon pylenia. Dlatego, jeśli do wystąpienia zapalenia zatok przyczyniła się alergia, to najprawdopodobniej będzie ono miało charakter przewlekły.
Inne czynniki, które mogą sprzyjać rozwojowi zapalenia zatok, to np.:
- wady anatomiczne, np. krzywa przegroda nosowa,
- niedobory odporności,
- bierne i czynne palenie,
- zanieczyszczenie powietrza[1].
Jakie są objawy zapalenia zatok?
Podstawowymi objawami zapalenia zatok są upośledzenie drożności nosa, wynikające z obrzęku śluzówki, a także katar, który może być cieknący lub spływać po tylnej ścianie gardła. Oprócz tego mogą pojawić się:
- ból, tkliwość i obrzęk twarzy,
- upośledzenie węchu,
- ból głowy,
- zmęczenie,
- złe samopoczucie,
- gorączka.
Objawy alergicznego nieżytu nosa częściowo pokrywają się z dolegliwościami towarzyszącymi zapaleniu zatok. Zwykle jednak nie towarzyszy mu gorączka, za to charakterystyczny jest świąd oczu i nosa. W jego przebiegu pojawia się też czasem alergiczne zapalenie spojówek[2].
Leki stosowane w zapaleniu zatok
Zapalenie zatok często można wyleczyć samodzielnie. W celu łagodzenia bólu i ewentualnej gorączki, zastosuj leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, np. ibuprofen. Lekarze zalecają także zabiegi oczyszczające i nawilżające śluzówkę zatok, np. płukanie czy inhalacje przy użyciu roztworów chlorku sodu.
W łagodzeniu objawów zapalenia zatok istotną rolę odgrywają również leki ziołowe, np. zawierające olejki eteryczne:
- eukaliptusowy,
- mirtowy,
- pomarańczowy,
- cytrynowy.
Zawarte w nich substancje aktywne działają przeciwzaplnie, sekretolitycznie i sekretomotorycznie. Upłynniają wydzielinę zalegającą w zatokach oraz wzmacniające ruchy rzęsek transportujących śluz na zewnątrz. Wykazują również działanie przeciwdrobnoustrojowe. Dzięki temu olejki eteryczne mogą zmniejszyć objawy zapalenia zatok oraz skrócić czas trwania choroby[3].
Z kolei w przypadku symptomów wskazujących na alergiczne podłoże dolegliwości, pomocne będą leki blokujące receptory dla histaminy. To cząsteczka, która uwalniana jest po kontakcie z alergenem i odpowiada za rozwój objawów uczulenia. Preparaty o takim działaniu zawierają np. bilastynę, feksofenadynę, cetyryzynę czy loratadynę.
Jeśli dolegliwości utrzymują się dłużej niż 10 dni i nie ustępują mimo leczenia, warto skonsultować je z lekarzem. Po takim czasie rośnie ryzyko nadkażenia bakteryjnego, które może wymagać zastosowania leków na receptę.
[1] Arcimowicz M., Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce, Otolaryngologia Polska 2021, 75(4): 40-50.
[2] Fornal R., Kurzawa R., Błażowski Ł., Sak I., Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, Alergia Astma Immunologia 2015, 20(4): 242-252.
[3] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.
